newwoman.gr

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) κατατάσσει το burnout στην ICD-11 ως φαινόμενο που σχετίζεται αποκλειστικά με το εργασιακό περιβάλλον (not a medical condition per se), ενώ η διάγνωση βασίζεται στην τριάδα των συμπτωμάτων που εισήγαγε η ψυχολόγος Christina Maslach:

1. Συναισθηματική εξάντληση
2. Αποπροσωποποίηση (αποστασιοποίηση από εργασία ή ανθρώπους)
3. Μειωμένη αίσθηση προσωπικής επίτευξης

Το burnout έχει συσχετιστεί με υπερδραστηριότητα του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (HPA axis), οδηγώντας σε αυξημένη κορτιζόλη (ορμόνη του στρες) και φλεγμονώδη απόκριση, ενώ παρατηρούνται αλλαγές σε περιοχές του εγκεφάλου όπως:

• Ιππόκαμπος (μνήμη, συναισθηματική ρύθμιση)
• Προμετωπιαίος φλοιός (λήψη αποφάσεων)
• Αμυγδαλή (αντίδραση στο στρες)

Κλινικά σημάδια Burnout

Σύμφωνα με την ερευνητική κοινότητα, τα συμπτώματα του burnout περιλαμβάνουν:

• Μόνιμη εξάντληση (ψυχική και σωματική)
• Απώλεια ενδιαφέροντος για την εργασία ή ακόμα και προσωπικά ενδιαφέροντα
• Κυνισμός και αποστασιοποίηση από συναδέλφους ή καθήκοντα
• Μειωμένη απόδοση και αισθήματα αποτυχίας
• Διαταραχές ύπνου και όρεξης
• Σωματικές ενοχλήσεις (πονοκέφαλοι, γαστρεντερικά προβλήματα, ταχυκαρδίες)

Τι ΔΕΝ είναι το Burnout

• Δεν είναι κατάθλιψη, αν και μπορεί να συνυπάρχει (comorbidity)
• Δεν είναι γενικευμένη κόπωση ή "τεμπελιά"
• Δεν αφορά μόνο "βαριές δουλειές" – συχνά παρατηρείται σε άτομα με υψηλή αίσθηση καθήκοντος (high achievers)

Τι προτείνει η επιστημονική κοινότητα για πρόληψη & αντιμετώπιση

Σε προσωπικό επίπεδο:

• Ανάπτυξη ψυχολογικής ευελιξίας (resilience)
• Mindfulness πρακτικές (διαλογισμός, αναπνοές)
• Αποκατάσταση ρυθμών ύπνου-εργασίας
• Αναπλαισίωση στόχων & ρεαλιστικές προσδοκίες

Σε οργανωτικό επίπεδο:

• Εκπαίδευση ηγεσίας & υποστήριξη εργαζομένων
• Μείωση φόρτου εργασίας & ξεκάθαροι ρόλοι
• Αναγνώριση και επιβράβευση της προσπάθειας
• Διαχείριση συγκρούσεων & ενίσχυση εργασιακού κλίματος

Η διάκριση μεταξύ κόπωσης και burnout δεν είναι θέμα “δύναμης χαρακτήρα”, αλλά βιοψυχοκοινωνικής κατανόησης της ψυχικής υγείας. Αν αισθάνεσαι πως η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχό σου, το να απευθυνθείς σε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας δεν είναι αδυναμία – είναι δύναμη.