newwoman.gr

Σύμφωνα με τον χειρουργό Γρηγόρη Τσιώτο, Διευθυντή της Α΄ Χειρουργικής Κλινικής του Νοσοκομείου Μητέρα-Υγεία, του Ελληνικού Ινστιτούτου Παγκρέατος και επίκουρο καθηγητή στην Μayo Clinic των ΗΠΑ,  ο καρκίνος του παγκρέατος (ΚΠ) παρουσιάζει παγκοσμίως αυξημένη συχνότητα και προβλέπεται να είναι η δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο σε 15 χρόνια. Ο διακεκριμένος χειρουργός αναλύει τις εξελίξεις στο πεδίο της παγκρεατικής χειρουργικής και όλα τα νέα δεδομένα στην αντιμετώπιση της νόσου.

Η απουσία χαρακτηριστικών συμπτωμάτων και η αξία της έγκαιρης διάγνωσης

Πολύ συχνά δυστυχώς ο ΚΠ εμφανίζεται με όχι χαρακτηριστικά συμπτώματα, όπως πόνο στην κοιλιά, πόνο στην πλάτη, διάρροιες, αίσθημα «δυσπεψίας», συμπτώματα δηλαδή συχνά και φαινομενικά αθώα. Εκεί ακριβώς είναι κρισιμότατος ο ρόλος του παθολόγου, του οικογενειακού ιατρού στον οποίο ο ασθενής θα αποτανθεί σε πρώτη φάση, διότι εάν εκείνος ο ιατρός θεωρήσει ότι το σύμπτωμα αυτό είναι συνηθισμένο και δεν κρύβει κάτι ίσως πολύ σοβαρότερο, θα το αντιμετωπίσει με τα συνηθισμένα μέσα, δεν θα υποπτευθεί καν την διάγνωση και ο ΚΠ θα επεκτείνεται αδιάγνωστος και ανενόχλητος.

Στην εργασία που παρουσίασε η ομάδα του κ.Τσιώτου στο Παγκόσμιο Συνέδριο Χειρουργικής Πεπτικού (SSAT) τον Μάϊο στην Washington, σε 846 ασθενείς τους τα τελευταία 6 χρόνια, όσοι εμφανίστηκαν με πόνο στην κοιλιά και στην πλάτη και σε εκείνους με διάρροια, η καθυστέρηση στη διάγνωση ήταν 5-6 μήνες. Αυτό ακριβώς αποδεικνύει ότι εάν το σύμπτωμα είχε ευαισθητοποιήσει τον ιατρό και άρα έκανε τις κατάλληλες εξετάσεις, η διάγνωση θα είχε γίνει σχεδόν μισό χρόνο νωρίτερα, άρα σε πρωιμότερο στάδιο της νόσου και ενδεχομένως ιάσιμο.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό σύμπτωμα, που περνάει απαρατήρητο ως σχετιζόμενο με ΚΠ, είναι η ξαφνική εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη. Στους 846 ασθενείς μας, το 32% εμφάνισε ξαφνικό διαβήτη ως πρώτο σύμπτωμα 5 μήνες (κατά μέσον όρο) πριν γίνει η διάγνωση, η οποία προφανώς έγινε καθυστερημένα και σε πολύ πιο προχωρημένο στάδιο. Άρα, είναι κρισιμότατο να ευαισθητοποιηθούν οι παθολόγοι και οι οικογενειακοί ιατροί και να αρχίσουν να σκέπτονται νωρίς τον ΚΠ σε φαινομενικά «αθώα» και «συνηθισμένα» συμπτώματα.  

Μια περίπτωση που πρέπει ν΄ αντιμετωπίζεται μόνο από χειρουργό με ειδική εμπειρία

Σύμφωνα με τον κ.Τσιώτο, σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική καταβάλλονται συντονισμένες προσπάθειες από ιατρικούς συλλόγους, επιστημονικές εταιρείες, αλλά και μέσα ενημέρωσης ώστε οι ασθενείς με ΚΠ να αντιμετωπίζονται από χειρουργούς με αποδεδειγμένη, πιστοποιημένη, ειδική εμπειρία στο πάγκρεας και όχι απλώς από, κατά τα άλλα, πολύ καλούς χειρουργούς.

Δεν είναι μόνο ότι η εγχείρηση παγκρέατος είναι η πλέον απαιτητική τεχνικά και άρα πρέπει να γίνεται από χειρουργό που την κάνει πολύ συχνά και με αποδεδειγμένα και δημοσιευμένα αποτελέσματα, αλλά και ότι μόνο ένας τέτοιος χειρουργός είναι σε θέση να καθοδηγήσει τον ασθενή ποιες ακριβώς εξετάσεις να κάνει και ποιες όχι, ώστε να μην χάνεται πολύτιμος χρόνος, αλλά επίσης να καθορίσει και την ενδεδειγμένη σειρά των παρεμβάσεων (π.χ. εάν πρέπει να λάβει χημειοθεραπεία πριν την εγχείρηση, ή να χειρουργηθεί άμεσα).

Η σωστή επιλογή χειρουργού που θα χειριστεί ένα τόσο πολύπλοκο, σύνθετο και επικίνδυνο πρόβλημα, όπως ο ΚΠ, έχει αποδειχθεί και έχει επανειλημμένως δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά των ΗΠΑ, ότι είναι πάρα πολύ κρίσιμος, ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας για την καλή ή κακή πορεία αυτών των ασθενών.

Η ομάδα του κ.Τσιώτου είναι αφοσιωμένη για 20 χρόνια στην χειρουργική του παγκρέατος και όπως ανακοινώσε στο Παγκόσμιο Συνέδριο Χειρουργικής Πεπτικού (SSAT) τον Μάϊο στην Washington, λειτουργούν με όλα τα διεθνή χαρακτηριστικά του «Κέντρου Αναφοράς» (Pancreas Referral Center).

Kαρκίνος του παγκρέατος: Oι νεότερες εξελίξεις στην αντιμετώπιση της νόσου

Οι νεότερες θεραπευτικές προσεγγίσεις κινούνται σε δύο άξονες:

• Λαπαροσκοπική και ρομποτική χειρουργική του παγκρέατος, την οποία η ομάδα του κ.Τσιώτου εφαρμόζει από το 2014.
• Μετατροπή του ανεγχείρητου ΚΠ σε εγχειρήσιμο. Αυτό άλλωστε βρίσκεται στην πρωτοπορία της παγκρεατικής χειρουργικής παγκοσμίως, διότι αφορά στο 40% των ασθενών με ΚΠ, δηλαδή ένα τεράστιο ποσοστό που θεωρούνται ανεγχείρητοι επειδή ο ΚΠ εμπλέκει και διηθεί κρίσιμες φλέβες και αρτηρίες και άρα έχει επιβίωση 6-9 μήνες, ενώ εάν μετατραπεί σε εγχειρήσιμο με συναφαίρεση των εμπλεκόμενων φλεβών και αρτηριών και αντικατάστασή τους με μόσχευμα ή με bypass, η πρόγνωση τουλάχιστον τετραπλασιάζεται, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις ίασης. Ελάχιστα κέντρα παγκοσμίως ασχολούνται με αυτές τις πολύ δύσκολες εγχειρήσεις. Η ομάδα του κ.Τσιώτου συστηματικά κάνει τέτοιες εγχειρήσεις από το 2012 και τα αποτελέσματα έχουν δημοσιευθεί σε 5 διαφορετικά επιστημονικά άρθρα από το 2019 έως σήμερα. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Οκτώβριο η ομάδα του (η μόνη από την Ελλάδα) προσκλήθηκε να συμμετάσχει μαζί με άλλα 8 ευρωπαϊκά κέντρα σε δημοσίευση της συλλογικής εμπειρίας για τις παγκρεατεκτομές με εμπλοκή μεγάλων αρτηριών.

Τα δεδομένα για την Ελλάδα: Ποσοστά ασθενών και προσδόκιμο επιβίωσης

Δυστυχώς, ο ΚΠ στην Ελλάδα δεν αντιμετωπίζεται από χειρουργικές ομάδες με αποδεδειγμένη, πιστοποιημένη, δημοσιευμένη και επιστημονικά αναγνωρισμένη εμπειρία σε αυτήν ακριβώς τη νόσο, παρά σε μικρό ποσοστό. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα πάρα πολλές φορές να γίνονται εγχειρήσεις ογκολογικά ανεπαρκείς (δηλαδή όχι με τον απαιτούμενο λεμφαδενικό καθαρισμό), να έχουν συχνές και μεγάλες επιπλοκές, να χειρουργούνται ασθενείς ενώ θα έπρεπε να έχει προηγηθεί χημειοθεραπεία, να θεωρούνται «ανεγχείρητοι» όγκοι που θα μπορούσαν να αφαιρεθούν εάν αφαιρούντο μαζί και οι εμπλεκόμενες φλέβες και αρτηρίες, και τέλος να γίνονται χρονοβόρες εξετάσεις επί εξετάσεων, ενώ πολύ συχνά θα αρκούσαν λιγότερες, ταχύτερες και με ακρίβεια στοχευμένες. Όλα αυτά οδηγούν σε χαμηλά ποσοστά επιβίωσης.

Δυστυχώς λείπουν μέχρι στιγμής από την χώρα μας επιστημονικές δημοσιεύσεις σε έγκυρα διεθνή περιοδικά που να παρουσιάζουν αποτελέσματα από τέτοιες εγχειρήσεις, ώστε οι ασθενείς να γνωρίζουν με αντικειμενικούς όρους, όλα όσα αφορούν τις εγχειρήσεις αυτές.

Σε ό,τι αφορά την συχνότητα του ΚΠ στη χώρα μας, η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία έχει δημοσιεύσει ότι υπάρχουν κάθε χρόνο 7.4 νέα περιστατικά ΚΠ ανά 100000 πληθυσμό. Θεωρώντας αδρά ότι ο πληθυσμός μας είναι 10 εκατομμύρια, τα νέα περιστατικά ΚΠ κάθε χρόνο ανέρχονται σε περίπου 750. Η μέση ηλικία εμφάνισης της νόσου στη χώρα μας είναι τα 68 έτη, ενώ δεν υπάρχουν δημοσιευμένα ποσοστά επιβίωσης από την Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία. Η μέση επιβίωση είναι πολύ περιορισμένη εάν υπάρχουν μεταστάσεις (4-6 μήνες κατά μέσον όρο), ενώ εάν ο ΚΠ αφαιρεθεί επί υγιών ορίων με ριζική ογκολογική εγχείρηση και ακολουθήσει και χημειοθεραπεία, η μέση επιβίωση είναι περίπου 4.5 χρόνια, ενώ έχουμε αρκετούς ασθενείς που έχουν φθάσει τα 6,7,9 χρόνια και συνεχίζουν να είναι ελεύθεροι από την νόσο.   

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τον Καρκίνο του Παγκρέατος (21 Νοεμβρίου 2024), η Παγκόσμια Ομοσπονδία για τον Καρκίνο του Παγκρέατος-World Pancreatic Cancer Collation,  επιδιώκει να ενημερώσει το κοινό με την ελπίδα ότι περισσότεροι άνθρωποι θα κατανοήσουν τη σημασία αυτού του μικρού, αλλά πολύ σημαντικού οργάνου.

Για τον κ.Τσιώτο είναι καθοριστικό να γίνει κατανοητό πως τα συμπτώματα εξαρτώνται καθοριστικά από το σημείο του παγκρέατος στο οποίο εμφανίστηκε ο ΚΠ. Η εμφάνιση ικτέρου είναι σύμπτωμα θορυβώδες, εμφανέστατο, πολύ ανησυχητικό για τον ασθενή και αντιστοιχεί σε ΚΠ που αφορά την κεφαλή του οργάνου. Στην περίπτωση αυτή, η διάγνωση γίνεται σχετικά νωρίτερα. Η τεράστια καθυστέρηση στη διάγνωση συμβαίνει όταν ο ΚΠ βρίσκεται στο σώμα ή στην ουρά του οργάνου, οπότε προκαλεί συμπτώματα πολύ αργά, όταν συνήθως υπάρχουν ήδη μεταστάσεις. Τα πρωιμότερα συμπτώματα, όπως πόνος στην κοιλιά ή στην πλάτη, εμφάνιση επίμονων διαρροιών, ή και ξαφνικού διαβήτη, περνούν τις πιο πολλές φορές απαρατήρητα με την έννοια ότι δεν υποψιάζουν τον γενικό ιατρό για την ύπαρξη ΚΠ, όπως με πολύ μεγάλη λεπτομέρεια εξηγήσαμε προηγουμένως.

Στην αιχμή της πρωτοπορίας προς όφελος του ασθενή

Ο κ.Τσιωτος με την έμπειρη ομάδα του βρέθηκε πρόσφατα στις ΗΠΑ για να ενημερώσουν τους συναδέλφους τους στην Αμερική και για τα δικά τους αποτελέσματα. Συγκεκριμένα, παρουσίασαν 5 εργασίες που έτυχαν ευρείας αποδοχής, προκάλεσαν συζητήσεις και μάλιστα έγιναν η αφορμή για να προσκληθεί η ομάδα να συμμετάσχει (η μοναδική από την Ελλάδα) στην πολύ επιλεγμένη ομάδα 8 νοσοκομείων που θα επεξεργαστούν την συλλογική εμπειρία και αποτελέσματα σε ασθενείς με ΚΠ που θεωρείτο ανεγχείρητος αλλά αφαιρέθηκε με συναφαίρεση των εμπλεκόμενων μεγάλων αρτηριών.

Ο βασικός άξονας προβληματισμού είναι οι τρόποι να καταστούν εγχειρήσιμοι ολοένα και περισσότεροι ΚΠ που θεωρούνται ανεγχείρητοι λόγω εμπλοκής/διήθησης φλεβών και αρτηριών. Μάλιστα, στην κατάληξη του συνεδρίου υπήρξε μία τρίωρη ανοικτή συζήτηση ενός 12μελούς panel ειδικών, στο οποίο που είχε ως σκοπό να μοιραστεί η εμπειρία, ο προβληματισμός και ο  μελλοντικός σχεδιασμός σε αυτό ακριβώς το αντικείμενο. Η τρίωρη αυτή ανταλλαγή εμπειριών, απόψεων, προτάσεων και προβληματισμών μεταδιδόταν ζωντανά ηλεκτρονικά και την παρακολουθούσαν εκατοντάδες χειρουργοί από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες. 

 Info:

Ο κος Γρηγόρης Τσιώτος, από την  αρχή της ειδικότητάς του στην Mayo Clinic (1990-1995), ανέπτυξε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για την χειρουργική του ήπατος, του παγκρέατος και του πεπτικού γενικότερα. Το 1995 ήταν 1 από τους 4 μόνο χειρουργούς σε όλη την Αμερική που έγιναν δεκτοί για να ασκήσουν αυτήν την υποειδικότητα. Στην Ελλάδα ως σήμερα κανένας άλλος χειρουργός δεν έχει τέτοια πιστοποίηση, όχι μόνο από ίδρυμα επιπέδου Mayo Clinic, αλλά και από οποιοδήποτε άλλο από τις ΗΠΑ.

To 2021 o κ. Γρηγόρης Τσιώτος ίδρυσε το Ελληνικό Ινστιτούτο Παγκρέατος, το οποίο στοχεύει στην προαγωγή και στην διάχυση της γνώσης για τις νόσους του παγκρέατος και τη σύγχρονη και αποτελεσματική αντιμετώπισή τους.

Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με τον Χειρουργό κ. Τσιώτο Γρηγόριο, Επικ. Καθηγητής Χειρουργικής Mayo Clinic & Διευθυντής Α΄ Χειρουργικής Κλινικής του Nοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ-ΥΓΕΙΑ, στα τηλ. 210 6867688 & 6972094230 ή επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.digestive-surgery.gr& www.hpi.gr .