newwoman.gr

Η εφηβεία αδιαμφισβήτητα αποτελεί μια περίοδο τεράστιων σωματικών και ψυχικών αλλαγών. Η πρώτη περίοδος, οι πιθανές διαταραχές της, τα πρώτα σκιρτήματα του έρωτα καθώς και ερωτήματα σχετικά με την πιθανή έναρξη της σεξουαλικής ζωής απασχολούν το νεαρό κορίτσι και προβληματίζουν ακόμη περισσότερο τους γονείς.

Η συζήτηση γύρω από την αντισύλληψη και γενικά τα θέματα υγείας αναπαραγωγής θεωρούνται “taboo”.

Η πραγματικότητα στην Ελλάδα όμως είναι ότι τα ποσοστά των εφήβων που έχουν σεξουαλικές επαφές στην ηλικία των 15 ετών φτάνουν το 33.6% για τα αγόρια και το 9.6% για τα κορίτσια.

• Από την άλλη πλευρά ο ετήσιος αριθμός των εκτρώσεων στην Ελλάδα -παρόλο που δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία- μπορεί να κυμαίνεται από 100.000-250.000.
• 20%-25% των εκτρώσεων πραγματοποιούνται σε κορίτσια ηλικίας <16 ετών.

Τα μεγάλα ποσοστά ανεπιθυμήτων κυήσεων, αλλά και ο αυξανόμενος αριθμός κρουσμάτων σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων ανά τον κόσμο, καταδεικνύουν την μεγάλη ανάγκη για ενημέρωση σε θέματα που αφορούν στην αναπαραγωγική υγεία και στην ορθή χρήση των αντισυλληπτικών μεθόδων.

Τι είναι η αντισύλληψη

Ως αντισύλληψη ονομάζουμε όλες τις μεθόδους που έχουν ως στόχο την αποφυγή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Οι σύγχρονες επιλογές είναι πολλές. Ποιες είναι αυτές και ποια τα πλεονεκτήματα της καθεμίας;

Η πλέον διαδεδομένη μέθοδος στους εφήβους είναι η χρήση του προφυλακτικού (57%), δεύτερη δημοφιλέστερη είναι η διακεκομμένη συνουσία -γνωστή και ως απόσυρση (23%) και τρίτη μέθοδος είναι το αντισυλληπτικό δισκίο με ποσοστό χρήσης, στη χώρα μας μόλις 13% έναντι 22% σε παγκόσμιο επίπεδο και 33% στα κράτη της Δυτικής Ευρώπης.

Το ανδρικό προφυλακτικό

Το προφυλακτικό αποτελεί μια ασφαλή και φτηνή μέθοδο. Είναι εύκολο να το προμηθευτεί κανείς, σχεδόν παντού και δεν έχει παρενέργειες.

Το βασικότερο πλεονέκτημά του είναι ότι προστατεύει ταυτόχρονα και από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (HIV, έρπητα κλπ). Για το λόγο αυτό, ανεξάρτητα με το αν χρησιμοποιείται ταυτόχρονα και οποιαδήποτε άλλη αντισυλληπτική μέθοδος δεν πρέπει ποτέ η έφηβη να ξεχνά τη χρήση του ανδρικού προφυλακτικού. 

Κάθε έφηβη η οποία ξεκινά την σεξουαλική ζωή της πρέπει να γνωρίζει ότι η χρήση του προφυλακτικού, της παρέχει υψηλό βαθμό προστασίας, όταν εφαρμοσθεί σωστά, όμως υπάχει πάντα ο κίνδυνος ατυχήματος κατά την χρήση του (ο κίνδυνος για «σπάσιμο» του προφυλακτικού υπολογίζεται περίπου στο 3%). Συνήθως οφείλεται στην κακή ποιότητα κατασκευής ή στη λάθος τοποθέτησή του.

Η διακεκομένη συνουσία (απόσυρση)

Η διακεκομμένη συνουσία, δηλαδή η έξοδος του πέους από τον κόλπο και η εκσπερμάτιση εκτός κόλπου, είναι απόλυτα φυσική μέθοδος, αλλά μη επαρκής. Κι αυτό γιατι τα προσπερματικά υγρά μπορεί να περιέχουν μέχρι και αρκετές χιλιάδες σπερματοζωάρια, που μπορεί να οδηγήσουν σε εγκυμοσύνη. 

Η πιθανότητα εγκυμοσύνης είναι αρκετά μεγάλη και ως εκ τούτου δεν αποτελεί ασφαλή αντισυλλητική μέθοδο κατα την εφηβεία.

Το αντισυλληπτικό δισκίο– ‘’χάπι’’

Το αντισυλληπτικό δισκίο περιέχει ορμόνες που εμποδίζουν τις ωοθήκες της γυναίκας να κάνουν ωοθυλακιορρηξία και επομένως δεν μπορεί να συλλάβει. Λαμβάνεται πάντα την ίδια ώρα της ημέρας και ιδανικά, θα πρέπει να αποφεύγεται το κάπνισμα, γιατί έτσι μειώνεται η πιθανότητα παρενεργειών.

Το αντισυλληπτικό χάπι εκτός από προστασία έναντι μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης προσφέρει κι άλλες ευεργετικές δράσεις. Ομαλοποιεί την περίοδο, μειώνει το αίμα που χάνεται με την περίοδο, και κατά συνέπεια αντιμετωπίζει τη σιδηροπενική αναιμία που προκαλείται λόγω μεγάλης απώλειας αίματος στην περίοδο. Βελτιώνει τη δυσμηνόρροια (πόνο κατά την περίοδο), την ακμή και τον δασυτριχισμό.

Προλαμβάνει επίσης την οστεοπόρωση σε έφηβες με ωοθηκική ανεπάρκεια, μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης ωοθηκικών κύστεων, τον κίνδυνο εξωμήτριουκύησης, καλοήθων παθήσεων του μαστού και καρκίνου του ενδομητρίου, των ωοθηκών και του παχέος εντέρου.

Η έναρξη χρήσης του αντισυλληπτικού δισκίου πρέπει να γίνεται πάντα μετά από προσεκτική λήψη ατομικού και οικογενειακού ιστορικού και κλινική εξέταση της εφήβου από το γυναικολόγο, ενώ πρέπει να διενεργείται και ο απαραίτητος εργαστηριακός έλεγχος αίματος. Το αντισυλληπτικό χάπι προσφέρει αντισύλληψη σχεδόν 100%, όταν λαμβάνεται με το σωστό τρόπο, αλλά δεν προστατεύει από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα,  

Η έφηβη μπορεί να το διακόψει οποτεδήποτε επιθυμεί και να μείνει σύντομα έγκυος.

Στις μέρες μας κυκλοφορούν τα νεότερα δισκία με φυσικά οιστρογόνα, και με μικρότερη περιεκτικότητα σε ορμόνες, τα οποία είναι σαφώς καλύτερα ανεκτά από τις έφηβες, έχουν πολύ μικρότερη επίδραση στη λειτουργία του ήπατος και μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών σε σχέση με τα παλαιότερα αντισυλληπτικά.

Το χάπι της επόμενης μέρας

Το χάπι της επόμενης ημέρας αποτελεί την πλέον γνωστή μέθοδο επείγουσας αντισύλληψης, δεν χρειάζεται ιατρική συνταγή πριν την λήψη του, αλλά δεν θα πρέπει να αποτελεί μέθοδο αντισύλληψης σε χρόνια βάση.

Η χρήση του πρέπει να περιορίζεται στις περιπτώσεις εκείνες όπου υπάρχει αποτυχία της εφαρμοζόμενης αντισυλληπτικής μεθόδου (αποτυχία έγκαιρης απόσυρσης του άνδρα προ της εκσπερμάτωσης, «σπάσιμο» του προφυλακτικού, μη λήψη περισσοτέρων από 2 συνεχόμενων αντισυλληπτικών δισκίων σε έναν καταμήνιο κύκλο, βιασμός κ.α.)

Η λήψη του χαπιού της επόμενης μέρας έχει σαν κύριο και μοναδικό στόχο την αποφυγή μιας έκτρωσης, η οποία είναι μια πράξη επώδυνη για την σωματική και ψυχική υγεία των γυναικών και ιδιαίτερα των εφήβων.

®  Το χάπι αυτό εμπεριέχει μια ποσότητα ορμόνης, καταστέλλει την ωοθυλακιορρηξία, εμποδίζοντας τη γονιμοποίηση, ενώ ταυτόχρονα μεταβάλλει το ενδομήτριο, εμποδίζοντας την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου

®  Δεν είναι έκτρωση (εφαρμόζεται και δρα πριν θετικοποιηθεί το τεστ κυήσεως)

Όσο νωρίτερα γίνει η εφαρμογή μετά την επαφή τόσο υψηλότερη η αποτελεσματικότητα. Άμεση εφαρμογή οδηγεί σε αποτελεσματικότητα σχεδόν 100%. Το πλέον σύγχρονο σκεύασμα της κατηγορίας αυτής μπορεί να ληφθεί έως και 5 ημέρες μετά την «αποτυχημένη» αντισυλληπτικά επαφή.

Η πιο συχνή παρενέργεια που ακολουθεί τη λήψη του χαπιού της επόμενης ημέρας, είναι η κολπική αιμόρροια, αλλά σύνήθως η μεμονωμένη χρήση του δεν σχετίζεται μακροπρόθεσμα με διαταραχές της περιόδου. Η επαλαμβανόμενη όμως χρήση του καταδεικνύει, ότι θα πρέπει να αναζητηθεί η άμεση και έγκυρη συμβουλευτική ενημέρωση της εφήβου από εξειδικευμένο ιατρό για επιλογή μιας καταλληλότερης μεθόδου.

Το χάπι της επόμενης ημέρας αποτελεί επικουρική και όχι κύρια μέθοδο αντισύλληψης.

Η ημερολογιακή μέθοδος

Η μέθοδος αυτή στηρίζεται στην αποφυγή σεξουαλικής επαφής τις μέρες γύρω από την ωοθυλακιορρηξία, η οποία συμβαίνει 14 μέρες πριν από την έλευση της εμμήνου ρύσεως. Οι έφηβες πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να στηρίζονται στον κύκλο των 28 ημερών ως αντισυλληπτική μέθοδο, να υπολογίζουν δηλαδή πότε περίπου είναι η επίφοβη 14η ημέρα.

Πέραν του ότι αυτή η μέθοδος δεν αποκλείει τις ασθένειες, είναι και ιδιαίτερα επισφαλής για την αντισύλληψη, δεδομένου ότι ο κύκλος είναι ασταθής και έτσι καμία έφηβος δεν μπορεί να υπολογίσει με σιγουριά τις γόνιμες ημέρες της.

Πότε και από ποιον πρέπει να ενημερώνονται οι έφηβοι

Η ενημέρωση για την αντισύλληψη μπορεί και πρέπει να ξεκινά στα προεφηβικά έτη, από το σχολείο, όπου τα παιδιά θα πρέπει να διδάσκονται τις βασικές αρχές της αντισύλληψης με την συμμετοχή εξειδικευμένου προσωπικού μέσα από προγράμματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης. Οι γονείς οφείλουν να είναι εκτενώς ενημερωμένοι για αυτές τις βασικές αρχές αντισύλληψης, αλλά δεν πρέπει να καθοδηγούν τις επιλογές των εφήβων παιδιών τους.

Η απόφαση για την αντισυλληπτική μέθοδο που θα εφαρμόσει ο έφηβος, στην έναρξη της σεξουαλικής ζωής του, πρέπει να καθοδηγείται και να ελέγχεται από ειδικούς παιδογυναικολόγους ή γυναικολόγους ασχολούμενους με τον οικογενειακό προγραμματισμό.

Οι επιστήμονες αυτοί, πέραν της αναλυτικής ενημέρωσης, είναι σε θέση να ελέγχουν τις πιθανές αντενδείξεις και παρενέργειες της κάθε αντισυλληπτικής μεθόδου, με στόχο την επιλογή της καταλληλότερης και της ασφαλέστερης από αυτές για την κάθε έφηβο.

Ποια είναι τελικά η καταλληλότερη μέθοδος αντισύλληψης για έναν/μια έφηβο;

Η καταλληλότερη μέθοδος αντισύλληψης για την εφηβική περίοδο είναι αυτή στην οποία η έφηβος μπορεί να ακολουθήσει την μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια και ταυτόχρονα με τη μεγαλύτερη δυνατή συμμορφωσιμότητα.

Ο ιδανικός συνδυασμός αντισυλληπτικών μεθόδων που έχει προταθεί από την Ελληνική Εταιρεία Παιδικής & Νεανικής Γυναικολογίας, στα πρώτα χρόνια της σεξουαλικής ζωής των εφήβων, περιλαμβάνει την ταυτόχρονη χρήση του ανδρικού προφυλακτικού, το οποίο παρέχει προστασία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, με το αντισυλλυπτικό δισκίο, το οποίο προστατεύει απόλυτα από μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη.

Ευχαριστούμε για τις πληροφορίες την κα. Κατερίνα Ε.Δεληβελιώτου-Τούτουζα, μαιευτήρα-χειρουργό γυναικολόγο και ειδική παιδογυναικολόγο.