newwoman.gr

Oρίζοντας την δυσλεξία

H δυσλεξία αναφέρεται σε μία ειδική δυσκολία στην ανάγνωση. Στις μέρες μας ορίζεται ως μια ειδική μαθησιακή δυσκολία με νευροβιολογική βάση. Σχετίζεται με δυσκολίες στην φωνολογική επίγνωση που δεν συνάδουν με το γενικότερο γνωστικό δυναμικό του ατόμου. Δευτερεύουσες δυσκολίες που ανακύπτουν έχουν να κάνουν με την κατανόηση και τις γραπτές οδηγίες που μπορούν να επιδράσουν αρνητικά στην ανάπτυξη του λεξιλογίου (Wagner κ.α, 2020). Σύμφωνα με το Βρετανικό Οργανισμό Δυσλεξίας (2020), το άτομο με δυσλεξία παρουσιάζει οπτικές και ακουστικές δυσκολίες στην επεξεργασία των πληροφοριών, τη μνήμη και στη ταχύτητα της λεκτικής επεξεργασίας.

Στο σχολικό πλαίσιο, παρά το επαρκές νοητικό δυναμικό, την ομαλή συναισθηματική ανάπτυξη και το μαθησιακό περιβάλλον με ερεθίσματα, ένα παιδί με δυσλεξία δυσκολεύεται να κατακτήσει δεξιότητες που σχετίζονται με την ανάγνωση, τη γραφή και την ορθογραφία (ΥΠΕΠΘ, 2000).

Γνωρίζοντας και ανιχνεύοντας τα συμπτώματα της δυσλεξίας

Η δυσλεξία εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών, όπως η δυσορθογραφία (δυσκολία σωστής διατύπωσης της γραπτής έκφρασης και αυτοματοποίησης θεματικών και καταληκτικών γραμματικών κανόνων) και η δυσαριθμησία (αναφέρεται στη δυσκολία αναγνώρισης μαθηματικών συμβόλων (+, -, x, :) , αντιγραφής αριθμών (ε αντί 3), πράξεων και χρήσης ‘κρατούμενων’) (Farrell, 2003).

Τα κύρια συμπτώματα της δυσλεξίας είναι η αδυναμία στην εκμάθηση της ανάγνωσης. Παρατηρείται αργή, με δισταγμό, χωρίς ροή, συχνά συλλαβιστή – κομπιαστή ανάγνωση, παραλείψεις, προσθέσεις, αντικαταστάσεις γραμμάτων, συλλαβών ή λέξεων και κατά συμπερασμό λάθη που ως αποτέλεσμα επηρεάζουν τη σωστή αντίληψη και κατανόηση. Επιπλεόν, στη δυσλεξία παρατηρείται αδυναμία στη γραφή. Παρατηρούνται δηλαδή παραλείψεις, προσθέσεις και αντικαταστάσεις γραμμάτων, συλλαβών ή λέξεων, ορθογραφικά λάθη, απουσία διαστημάτων ανάμεσα σε λέξεις, καθρεπτική γραφή, απουσία σημείων στίξης.

Συγκεκριμένα, το παιδί με δυσλεξία μπορεί να παρουσιάζει μερικές ή όλες από τις πιο κάτω αναγνωστικές και συλλαβικές δυσκολίες, όπως παρουσιάζονται στη διεθνή και ελληνική βιβλιογραφία:

• παράλειψη λέξεων, αντικαταστάσεις, παρατονισμοί και κατά συμπερασμό λάθη.
• χάσιμο αναγνωστικής γραμμής,
• απουσία οριοθετημένης γραφής,
• σύγχυση της σωστής χρήσης κεφαλαίων και μικρών γραμμάτων,
• γραμματικά και συντακτικά λάθη,
• δυσκολίες στην αναγνωστική ταχύτητα,
• αντικατοπτρισμοί γραμμάτων, συλλαβών και λέξεων (Thomson and Watkins, 1998, σ.5).
• ιδιόμορφος συλλαβισμός λέξεων (Pavlidis, 1990, σ.6),
• παραλείψεις στον τονισμό,
• μονότονος αναγνωστικός ρυθμός (Pavlidis, 1990, σ.6)
• δυσκολία στην κατανόηση, γεγονός που επηρεάζει τη διαδικασία της μελέτης μαθημάτων όπως ιστορία

(Φλωράτου, 2002; Mαυρομμάτη, 1995; Ott, 1997, Pavlidis, 1990).

 Ο ρόλος του ειδικού παιδαγωγού

Η αποκατάσταση των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών είναι έργο του ειδικού παιδαγωγού, ο οποίος στοχεύει να βελτιώσει τις δυσκολίες που παρατηρούνται σε κάθε περίπτωση μαθητή με ειδικό εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης. Είναι μία διαδικασία επίπονη που χρειάζεται συνεχή ενίσχυση και επιβράβευση προς το μαθητή. Σύμφωνα με το ΥΠΕΠΘ (2000), οι εκπαιδευτικοί στο σχολείο οφείλουν να είναι προσεκτικοί ως προς το χαρακτηρισμό του μαθητή ως δυσλεξικό, καθώς η επίσημη διάγνωση δίνεται από τον επίσημο κρατικό φορέα, τα Κέντρα Εκπαιδευτικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης (ΚΕΣΥ).

Πρώιμα σημάδια δυσλεξίας και προληπτικός μαθησιακός έλεγχος

Ήδη από το νηπιαγωγείο, οι δυσκολίες στη φωνολογική ενημερότητα και στη γραφή, όπως καθρεπτισμοί, μπορεί να θεωρηθούν πρώιμα σημάδια κάποιας ειδικής μαθησιακής δυσκολίας – δυσλεξίας. Σύμφωνα με το Διεθνή Οργανισμό Δυσλεξίας (ΙDA, 2017), στις οικογένειες που υπάρχει ιστορικό δυσλεξίας, η αξιολόγηση του παιδιού μπορεί να ξεκινήσει από τα μέσα της Α΄ δημοτικού – δεύτερο μισό, δηλ. από το Φεβρουάριο. Ωστόσο, η επίσημη διάγνωση της δυσλεξίας δίνεται από τη Β΄ δημοτικού, λαμβάνοντας υπόψη πολλούς παράγοντες, όπως το οικογενειακό και αναπτυξιακό ιστορικό. Οπότε, σημαντικό είναι να υπάρχει ένα προληπτικός μαθησιακός έλεγχος για να μπορούν να δοθούν οδηγίες τόσο στους γονείς, τον εκπαιδευτικό, αλλά και σημαντικός χρόνος για πρόληψη.