newwoman.gr

Η ψευδαίσθηση της «σύνδεσης», η πραγματικότητα της απόσπασης

Πλατφόρμες όπως το Instagram, το TikTok και το X (πρώην Twitter) είναι σχεδιασμένες για να διατηρούν την προσοχή μας. Οι συνεχείς ειδοποιήσεις, οι «άπειρες» ροές περιεχομένου και οι αλγόριθμοι που μας δείχνουν ό,τι θεωρούν ότι θα μας κρατήσει κολλημένους στην οθόνη, μετατρέπουν την προσοχή μας σε εμπόρευμα. Το αποτέλεσμα; Ο εγκέφαλος μαθαίνει να αναζητά διαρκώς νέα ερεθίσματα, κάνοντας ολοένα και πιο δύσκολη τη διατήρηση της συγκέντρωσης σε μία μόνο δραστηριότητα.

Η προσοχή ως «μυϊκή δύναμη» — και γιατί εξασθενεί

Η προσοχή είναι σαν μυς: χρειάζεται εξάσκηση και ξεκούραση. Όταν όμως την κατακερματίζουμε διαρκώς ανάμεσα σε βίντεο, stories, likes και σχόλια, τότε χάνει την αντοχή της. Έρευνες δείχνουν ότι η μέση διάρκεια συγκέντρωσης των ανθρώπων έχει μειωθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία — κάποιοι ερευνητές αναφέρουν πως είναι πλέον μικρότερη και από αυτήν ενός… χρυσόψαρου.

Νευροχημικά ερεθίσματα: Ντοπαμίνη με το πάτημα ενός κουμπιού

Κάθε ειδοποίηση, κάθε like, κάθε νέο περιεχόμενο ενεργοποιεί το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου. Η ντοπαμίνη, ο νευροδιαβιβαστής της «ευχαρίστησης», εκκρίνεται κάθε φορά που παίρνουμε την προσοχή που προσδοκούμε. Αυτό δημιουργεί έναν εθιστικό κύκλο, καθώς ο εγκέφαλος αρχίζει να «διψά» για αυτή τη συνεχή, μικρή αλλά ισχυρή δόση ανταμοιβής. Όμως αυτή η επαναλαμβανόμενη ενεργοποίηση δυσκολεύει τη συγκέντρωση σε πιο απαιτητικές και λιγότερο άμεσες δραστηριότητες, όπως το διάβασμα ή η εργασία.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Η λύση δεν είναι απαραίτητα να… διαγράψουμε όλα μας τα προφίλ. Μπορούμε όμως να βρούμε τρόπους να χρησιμοποιούμε τα social media πιο συνειδητά. Μερικές πρακτικές προτάσεις:

• Χρονικός περιορισμός: Ορίστε χρονικά όρια χρήσης μέσω των ρυθμίσεων του κινητού.
• Ειδοποιήσεις: Απενεργοποιήστε όσες δεν είναι απολύτως απαραίτητες.
• Ώρες «ψηφιακής αποτοξίνωσης»: Καθιερώστε συγκεκριμένες ώρες μέσα στη μέρα χωρίς χρήση κινητού ή social media.
• Αναστοχασμός: Παρατηρήστε πώς αισθάνεστε μετά από μεγάλα διαστήματα χρήσης — ή μετά από αποχή. Η διαφορά μπορεί να σας εκπλήξει.

Τα social media είναι εργαλεία. Το αν θα μας εξυπηρετούν ή θα μας ελέγχουν, εξαρτάται από τον τρόπο που τα χρησιμοποιούμε. Σε έναν κόσμο που διεκδικεί την προσοχή μας με κάθε τρόπο, η συγκέντρωση είναι ίσως η πιο σπάνια και πολύτιμη δεξιότητα. Αξίζει να την καλλιεργήσουμε — και να την προστατεύσουμε.